El Templo del Fuego en Azerbaiyán
Hállase la ciudad de Bakú en la costa occidental del Mar Caspio; antigua plaza fuerte de los persas, es hoy capital de un gobierno ruso1. Su puerto es el mejor del gran lago; su vastísimo recinto amurallado acredita la importancia que tuviera en otros tiempos, pero todo resulta secundario ante la importancia que debe á sus yacimientos de petróleo, de luengos siglos explotados.
Al norte de Bakú se proyecta en el mar Caspio la península de Apcheron, en la cual se hallan los pozos de petróleo de Surajani y Barajani2. Los del primero dan en un día tanto petróleo como todos los pozos de los Estados Unidos en igual tiempo. Allí se encuentra el famoso Templo del Fuego Sagrado, objeto de devotas peregrinaciones desde los más apartados confines del Asia.
Ardını oxuEl zapatero remendón – Cuento azerbaiyano
Érase una vez un sha1 que reinaba en cierto país. Era muy casero y no había salido en toda su vida del palacio. Sin embargo, un día leyó un antiguo libro que decía que, en otros tiempos, los sha solían disfrazarse de derviches2 y salían por sus dominios. Iban por ciudades y aldeas, hablaban con las gentes en bazares y tiendas, y visitaban a los pobres para conocer cómo vivía su pueblo y lo que esperaban de él.
Cuando el sha terminó de leer el libro, llamó al visir3.
—¡Oh, sabio visir —le dijo—, quiero recorrer mis dominios y contemplar lo que ocurre en mis tierras! ¿Qué opinas?
—¡Larga vida a su majestad! —dijo el visir—. Es una idea muy juiciosa y hace mucho tiempo que lo debíais haber hecho, pero…
El sha le interrumpió con impaciencia:
—Visir, ¿qué significa ese «pero»?
El visir, que conocía el carácter del soberano, dijo con prudencia:
—¡Oh, sha, yo os lo diría, pero temo que os enfadéis!
—¡No tengas miedo —le tranquilizó el sha— y saca todo lo que tienes dentro!
El visir comprendió que, de todas formas, el sha no se iba a calmar hasta que no le arrancara su secreto, y le contestó:
Ardını oxuQızıl Saat – Maşadu di Asis
Maşadu di Asis
İndi sizə bir qızıl saatın hekayəsini danışacağam. Bər-bəzəkli bir zincirə taxılı, təptəzə, iri bir qol saatı var idi. Luiz Neqreyros, ona aid olmayan, heç yoldaşına da aid olmağı mümkün olmayan bu saatı evdə görəndə ağzıayrıq qalmaqda haqlı idi. Yoxsa, gözünə görünmüşdü? Elə deyildi; saat orada, yataq otağındakı masanın üstündə dururdu, elə Luizin özü kimi, bəlkə də olduğu yerdən və vəziyyətdən təəccüblənmiş halda, saat da ona baxırdı.
Luiz Neqreyros içəri girəndə Klara otaqda deyildi. Salonda oturub kitab vərəqləyirdi. Heç əri içəri girib, iltifat edərək onu öpəndə də çox fikir vermədi ona. Bu Klara gözəl qız idi, amma bir o qədər də soyuq idi, bəlkə də elə buna görə gözəl idi. Arıq, balaca bir xanım idi, boyuna baxanda uşağa oxşayırdı, kimsə yaxından gözlərinə baxsa, bilərdi ki, onun kimi qadın azdır. Halsız halda divanda uzanmış, gözləri kitabın açıq səhifələrində idi, amma təkcə gözləri, çünki fikri kitabda idi, ya başqa yerdə, heç bilmirəm. Amma görünürdü ki, fikri ərindən də, saatdan da uzaqda idi.
Luiz Neqreyros əlini saata elə bir sifətlə uzatdı ki, mən onu izah etməyi bacarmaram. Nə saat, nə də zənciri onun deyildi, heç onun tanıdığı adamların da deyildi. Nəsə tapmacalı oyun oynanılırdı. Luis Neqreyrosun şifrəli tapmacalardan xoşu gəlirdi, tapmacaların cavabını iti zəkasıyla tapmaqda ad çıxarmışdı, lakin onun qəzet və jurnallardakı tapmacalardan xoşu gəlirdi. Belə əşyalarla olan və ya zamanla işləyən, ən əsas da konseptsiz tapmacaları Luiz Neqreyros sevmirdi.
Bu səbəbdən, və yəqin ki, oxucu özü də başa düşər, digər bəlli səbəblərdən, Klaranın əri kresloya oturub, saçını dartaraq, ayağını yerə vurub saat və zənciri acıqlı-acıqlı masanın üstünə tulladı. Bu ilk nümayişkəranə qəzəbi keçəndən sonra yenidən həmin lənətə gəlmiş əşyaları götürüb bir də baxdı. Yenə eyni şey oldu. Bir müddət əllərini qoynuna qoyub məsələni götür-qoy elədi, bütün yaddaşını qurdaladı və axırda qərara gəldi ki, Klaradan bir izahat almamış hansısa bir işə girişmək mənasız və tələsik iş olar. Beləcə arvadının yanına getdi ki, onunla danışsın.
Ardını oxuMiqel de Unamuno
Miqel de Unamuno
Yazıçı, filosof, ictimai xadim Miqel de Unamuno i Xuqo (Miguel de Unamuno y Jugo) 1864-cü ildə İspaniyanın Bilbao şəhərində dünyaya gəlmişdir. Orta məktəb təhsilini Bilbaodakı Vizkaino İnstitutunda almış, daha sonra ali təhsil üçün paytaxta getmişdir. Madrid Komplutense Universitetininin Fəlsəfə və Ədəbiyat bölümündən məzun olduqdan sonra Salamanka Universitetində yunan filologiyası kafedrasında dekan (1891-1901), daha sonra Universitetin rektoru vəzifəsinə təyin edilmişdir (1901-1914). Monarxiya əleyhinə fikirlərinə görə bu vəzifəsindən istefa etdirilən Unamuno, universitet idarəsi tərəfindən dekanlıq, rektorluq vəzifəsinin icraçısı statuslarına gətirilsə də, 1923-cü ildə Primo de Riveranın hərbi çevrilişindən sonra siyasi təzyiqlərlə bütün vəzifələrindən yenidən istifa etməli olur, ardınca isə sürgünə göndərilir (1924). Bir müddət Kanarya adalarında, daha sonra Parisdə, sürgün həyatı yaşayan don Miqel, Fransa-İspaniya sərhəddində yerləşən Endaya şəhərinə köçür və 1930-cu ilə qədər orada yaşayır.
Ardını oxuMütləq Oxumalı Olduğunuz 15 İbero-Amerikan Müəllif
Dünyada, o cümlədən ölkəmizdə bir çox insanın İspaniya və Latın Amerikası ölkələrinə qarşı qəribə bir simpatiyası, böyük bir marağı var. Bir çox insan ömründə ən az bir dəfə də olsa, ispan dili öyrənməyə çalışır. Lakin bu sevginin, pərəstişin içi intelektual bilgilərlə doldurulub, dəstəklənməsə, bir müddət sonra əriyib gedir. Belə ki, bir bölgənin dilini, mədəniyətini, tarixini, ədəbiyatını vs. bilmədən ona sevgi bəsləmək olduqca platonik səslənir.
Halbuki, həm İspaniya həm Latın Amerikası ölkələrininin ədəbiyatlarından elə əsərlər çıxmışdır ki, onları oxuduqca həmin sevgi hissi başqa hisslərlə qarışaraq tamam fərqli pəncərələri açmağımıza səbəb olur. Sözü çox uzatmadan, mütləq oxumalı olduğunuzu düşündüyümüz 15 ibero-amerikan müəllifi sizə təqdim edirik.
Ardını oxuEl cielo no puede sostener la piedra – Ramiz Rovsan
Ramiz Rövşən
El cielo no puede sostener la piedra
Hijo mío, ¿qué le pasó a tu cabeza?
¿Quién te cortó el pelo de esa manera?
Tus pantalones y tu chaqueta son más grandes que tú
Mira, el cielo es más grande que tus ojos,
Muchacho que lanzas piedras al cielo
Sin embargo el cielo conserva las piedras que has lanzado
Lamentando tu cabeza y tus ojos
El cielo que sostiene en las manos las piedras lanzadas
Joze Mauru di Vaskonselos
Joze Vaskonselos
Joze Mauru di Vaskonselos (José Mauro de Vasconcelos) 26 fevral 1920-ci ildə, Banqu, Rio de Janeyroda, portuqal- yerli hindu bir ailədə doğulmuşdur. Ailəsi kasıb olduğu üçün, hələ uşaq yaşlarında, Rio Qrande du Norte ştatının mərkəzi Natal şəhərində, əmisigildə yaşamalı olur. Onun uşaqlıq və gənclik illəri burada keçir. Paulu Setubal, Qrasiliano Ramos və Joze Linj du Requ kimi yazarlar başda olmaq üzrə Braziliya ədəbiyyatından müxtəlif müəlliflərin romanlarını zövqlə oxumuşdur.
Natalda iki il tibb fakultetində oxuduqdan sonra, təhsilini yarımçıq saxlayıb, Rio de Janeyroya qayıdır. Burada müxtəlif işlərlə məşğul olur: boks məşqçisi, banan satışı, balıqçı, müəllim, ofisiant…
Ardını oxuEl zorro y la cigüeña – Cuento Popular de Azerbaiyán
Había una vez un zorro y una cigüeña. El zorro y la cigüeña llegaron a ser amigos. Ellos iban a caminar y de caza juntos. Un día el zorro le dijo a cigüeña:
– Amigo mío, esta tarde te invito a mi casa.
Por la tarde la cigüeña llegó a casa del zorro. El zorro había cocinado dovğa[1] puso un poco de sopa a una bandeja y la llevó a la mesa. Empezaron a comer. Cada vez que la cigüeña trataba de comer con su pico solo cogía un arroz. Habría podido comer cinco o séis arroces en total, que en aquel momento el zorro ya había terminado lamiendo hasta la bandeja. La cigüeña tenía mucha hambre y dijo con un susurro:
– No pasa nada zorro, me vengaré.
La cigüeña salió de la casa del zorro y regresó a su nido. No pudo dormir hasta la madrugada porque tenía hambre.
Pasaron unos días y la cigüeña también cocinó dovğa e invito al zorro. Puso la sopa en un jarrón y llevó a la mesa. La cigüeña bebió toda la sopa con su pico. El zorro se quedo mirando y solo pudo lamer alrededor del jarrón.
Ardını oxuNifrətdən Mərhəmətə – Miqel de Unamuno
Miqel de Unamuno
Toribionun Madridə həmin səfəri bərbad səyahət olmuşdu. Kənddə ona nə qədər əziyyət vermiş həmin o Kampomanesin alçaq sifətini ağlından çıxarda bilmirdi. Kampomanes! Bütün mənfi şeylər onda cəmlənmişdi. Toribio nifrət etdiyi bütün vulqar keyfiyyətləri ona aid edir, onun xainliyinə, pisniyyətinə güvənməməkdən isə zövq alırdı. Gözünü qırpmadan “Xain? Pisniyyətli Kampomanes? Çox istəyərsən elə, alçaqsan, başqa heçnə!” deyirdi.
Əlcəklərini götürüb taxmaq istəyirdi, lakin sonradan “Kampomanes də belə əlcəklərdən geyinir…Yekəxana görünəcəm…” deyə fikirləşib onları taxmadı.
Onunla, xəyalında canlandırdığı Kampomanesin ləyaqətsiz şəkli ilə, Madridə gəldi.
Həmin axşamüstü köhnə kafeyə getdi. Orada hər şeydən danışaraq, bütün qəm-qüssələrini unudub, Kampomanesi yadından çıxardacaqdı.
Ardını oxuSaat altıda gələn qadın – Qabriel Qarsiya Markes
Qabriel Qarsiya Markes
Fırlanan qapı açıldı. Bu saatda Xosenin restoranında heç kəs yox idi. Saat yenicə 6-nı vurmuşdu və o bilirdi ki, daimi müştəriləri yalnız saat yeddinin yarısında gəlməyə başlayırlar. Restoranın müştəriləri ənənəyə sadiq və düzgün adamlar idi. Saatın əqrəbləri altıncı zəngi vurmuşdu ki, hər gün eyni saatda gələn bir qadın içəri daxil oldu və heç nə demədən fırlanan hündür bar kətilində oturdu. Dodaqları arasında sıxılmış, ancaq yanmayan bir siqaret vardı.
– Salam, reyna* – onun oturduğunu görən Xose dedi. Sonra quru əski ilə şüşəli piştaxtanın üstünü silə-silə onun arxasına keçdi. Restorana kimsə girəndə Xose həmişə belə edirdi. Hətta demək olar ki, məhrəm münasibətə nail olmaq istədiyi qadınla da bu şişman və qırmızısifət restoran sahibi zəhmətlkeş adamın gündəlik hoqqasını beləcə nümayış etdirirdi.
Piştaxtanın o biri başından soruşdu:
Ardını oxu
